از خاندانهاي مشهور علمي شيعه در نجف اشرف که جمعي کثير از علما و فقها و شعرا از اين سلسله برخاسته‌اند. اين طايفه از ذريه‌ي شيخ خضر (م1180ق) فرزند يحيي بن مطربن سيف الدين مالکي، از فحول علماي اماميه هستند. اعقاب وي چهار فرزند ذکور بوده‌اند به نامهاي شيخ حسين جد خاندان آل خضر و شيخ محسن سر سلسله‌ي آل شيخ راضي و شيخ محمد جد خاندان آل شيخ علوي و شيخ جعفر کبير صاحب کتاب کشف الغطاء جد خاندان آل کاشف الغطاء که نام کتاب وي کشف الغطاء عنوان اين سلسله جليله گشته است. اين خاندان از قبيله‌ي بني مالک‌اند که داراي شاخه‌هاي متعددي است و آل کاشف الغطاء از شاخه‌ي آل علي بطن آل جناج، ساکن قريه‌ي جناجيه و يا قناقيه‌ي حله بودند و در نيمه‌ي دوم قرن دوازدهم هجري جدشان شيخ خضر جهت کسب علم به نجف اشرف هجرت نمود. شيخ جعفر آل محبوبه در کتاب خود ماضي النجف و حاضرها به شرح حال سي و شش نفر از علماي اين خاندان پرداخته است. بعضي از علماي اين خاندان عبارتند از: 1) شيخ جعفر کبير (1156-1228ق) فرزند شيخ خضر نجفي، از ارکان طايفه‌ي جعفريه و اعاظم علماي شيعه، زعيم مطلق علماي اماميه در عصر خويش و سر سلسله‌ي آل کاشف الغطاء، از مشهورترين مؤلفات وي کتاب کشف الغطاء است؛ 2) شيخ موسي (1181-1241ق) فرزند شيخ جعفر کبير، از اکابر علماي اماميه و از فقيه‌ترين فرزندان شيخ جعفر که رياست اين خاندان را پس از فوت پدر خويش به دست گرفت، وي عامل اصلي صلح بين دولت ايران و عثماني در سال 1237ق بود که از بروز جنگ و خونريزي جلوگيري نمود، از مؤلفات وي منية الراغب است؛ 3) شيخ حسن (1201-1262ق) فرزند شيخ جعفر کبير، از فحول علماي شيعه، وي پس از فوت برادر خويش شيخ موسي رياست تامه داشت. از مؤلفات وي انوار الفقاهه است؛ 4) شيخ جعفر (م1290ق) فرزند شيخ علي بن شيخ جعفر کبير، عالم و شاعر، فرزندش شيخ محمد، از علماي اين خاندان که به هندوستان هجرت نمود و در سال 1302ق در همان سامان فوت کرد؛ 5) شيخ عباس (1242-1315ق) فرزند شيخ علي بن شيخ جعفر کبير، از اکابر فقها و اساطين علم، از مؤلفات اوست: موارد الانام في شرح شرايع الاسلام؛ 6) شيخ احمد (م1344ق) فرزند شيخ علي بن شيخ محمدرضا بن شيخ موسي، مجتهد فقيه، از مؤلفات اوست: قلائد الدرر و احسن الحديث؛ 7) شيخ جعفر (1292-1346ق) فرزند شيخ علي بن شيخ عباس بن شيخ حسن، از علماي عصر خويش؛ 8) شيخ علي (م 1350ق) فرزند شيخ محمدرضا ابن شيخ جعفر کبير، مورخ محقق، صاحب کتاب الحصون المنيعة في طبقات الشيعة در نه مجلد بزرگ؛ 9) شيخ محمدحسين (1294-1373ق) فرزند شيخ علي بن شيخ محمدرضا بن شيخ موسي بن جعفر کبير، از مشاهير علماي شيعه در قرن چهاردهم هجري و از فحول فقهاي اماميه، متکلم مبارز مجاهد، از مشهورترين مؤلفات اوست: اصل الشيعه و اصولها؛ العبقات العنبرية؛ المثل العليا في الاسلام لافي بحمدون.
کتابنامه: اعيان الشيعه، 99/4-107، 316/8، 9/10، 231؛ الکرام البررة، 248/1، 263، 316؛ ماضي النجف و حاضرها، 126/3-216؛ معارف الرجال، 88/1، 163، 272/3، 96/3، 245؛ نقباء البشر، 112/1، 612/2-619، 1007/3-1009، 1437/4.
منبع مقاله :
گروه نويسندگان، (1391) دائرةالمعارف تشيع، تهران: حکمت، چاپ اول